31 Temmuz Depremi



Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB), 17 Ağustos Marmara depreminin 11. yıldönümü nedeniyle, Grand Hyatt İstanbul Oteli’nde bugün (16 Ağustos) bir toplantı düzenleyerek, depreme karşı dayanıklı yapılaşmada en önemli yapı malzemesi olan hazır betonda kalitenin sağlanmasına yönelik yapılan çalışmalara indirilen büyük darbeyi kamuoyunun bilgisine sundu.

Beton kalitesinin önemine vurgu yapan “17 Ağustos Marmara Depreminin 11. Yıldönümünde Beton Kalitesine Büyük Darbe” başlıklı toplantıda; 17 Ağustos’tan bugüne beton kalitesinin iyileştirilmesi adına nelerin yapılıp yapılmadığına, yapılarda bugüne dek ne derecede kalitesiz ve denetimsiz betonların kullanıldığına ve kaliteli beton üretiminin sağlanması için yapılması gerekenlere değinildi. 

Toplantıya Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ayhan Paksoy, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hulusi Özkul, Türkiye Deprem Vakfı’ndan Prof. Dr. Zekai Celep, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nden Prof. Dr. Asım Yeğinobalı ve İnşaat Mühendisleri Odası’ndan Yrd. Doç. Dr. Özkan Şengül konuşmacı olarak katıldı.

Sözde Değil Özde Ciddi Bir Denetim İstiyoruz!



Toplantıda depreme dayanıklı yapılar inşa etmenin, Deprem Yönetmeliğine ve standartlarına uygun projelerin doğru malzemeler ile kurallarına uygun şekilde uygulanmasından geçtiği vurgulandı.

17 Ağustos Marmara Depremi sonucunda 20.000 can kaybına neden olan yapılardan edinilen verilerin, başta beton olmak üzere kullanılan malzemelerin standartlara uygun olarak üretilmediğini gözler önüne serdiği belirtildi.

Depreme dayanıklı yapılar üretmek adına, hazır beton üretim sürecinin denetlenmesi için, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın hazırladığı Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin 8 Eylül 2002’de yayımlandığı hatırlatıldı. Başta beton olmak üzere CE kapsamı dışında kalan yapı malzemeleri için ise, ‘G İşareti Yönetmeliği’ hazırlandığı belirtilerek, kaliteli hazır beton üretimini zorunlu hale getirecek bu olumlu gelişmelere 31 Temmuz 2010 günü büyük bir darbe indirildiği vurgulandı ve THBB’nin hazır beton sektöründe sözde değil özde ciddi bir denetim istediği ifade edildi.



Bir Namazlık Saltanat

Dr. Ayhan Paksoy’un “Depreme dayanıklı binaları nasıl yaparız?” sorusu ile başlayan toplantıda, yöneltilen sorunun cevapları bilinse de, uygulamanın bu yönde gerçekleşmediği bir kez daha dile getirildi. Depreme karşı yapılması gerekenlerin yavaş yavaş kanıksanmaya başladığını söyleyen Paksoy, hükümetin yaptırdığı çalışmaların sayıca çok fazla olmasa da son bir yılda 21 ilde yapılan yapı denetiminin, 81 ile çıkarılarak zorunlu hale getirildiğini belirtti. Paksoy, binalarda yapı denetiminin çok önemli olduğunu, ancak bağımsız bir denetim sağlanamadığı takdirde sağlıklı bir iş yapılmasının mümkün olmadığına dikkat çekti.

Paksoy toplantının asıl protesto konusunu oluşturan ‘G İşareti Yönetmeliği’ne ilişkin olarak ise, THBB ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın ortak çalışmaları sonucunda, Bakanlığın yayınladığı yönergede 1 Temmuz 2010 tarihinden itibaren G Belgesinin mecburi hale getirildiği bilgisini verdi. Bu tarihe kadar, deprem ülkesi olmamıza rağmen, depremin en önemli suçlusunu üretmenin herhangi bir lisans gerektirmediğinin altını çizdi.
 
1 Temmuz 2010 tarihinde beton kalitesini denetlenebilir hale getiren yönergenin, bir ay gibi kısa bir süre içerisinde tekrar Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından sulandırıldığını katılımcılara duyurdu. Paksoy, devletin kendini özel sektörden ayırarak özel sektöre yapı denetimini zorunlu kıldığını; kendi ürettiği yapıların denetim sistemini ise kendi iç dünyasında gerçekleştirdiğini belirtti. Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) yetkilendirmesi sonucunda, belgenin sorgu sual olmadan verildiğini vurgulayan Ayhan Paksoy, parayı TSE’ye yolladığınız takdirde, belgenin evinize kadar getirilip teslim edildiğini belirtti. 17 Ağustos Marmara Depreminde ortaya çıkan 20.000 can kaybının yetmediğini sözlerine ekleyen Paksoy, TSE’nin sulandırmasıyla birlikte eski günlerin de gerisine gidildiğini söyledi.



G İşareti’ne Gerek Olmadığı Bahanesiyle Son Veriliyor

İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hulusi Özkul, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın CE kapsamına girmeyen bazı malzemeler için G sistemi getirildiğini belirterek sözlerine başladı. Özkul, 2006 yılında hazırlanan G İşareti Yönetmeliği’nin 2009 yılında revize edilerek yayınlandığını hatırlatan Özkul, 1 Temmuz 2010 tarihinden itibaren betonların G Sistemine uygun olarak kullanılmaya başlandığını belirtti. Uygulama başlandıktan sonra yetki almak üzere dört kuruluşun Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na başvurduğunu söyleyen Özkul, bu kuruluşların hazır beton tesislerine G İşareti vermek üzere yetkilendirildiklerini ifade etti.

Yönetmeliğin uygulanmaya başlamasından itibaren geçen bir ayda, 31 Temmuz 2010 günü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın Resmi Gazete’de yeni bir yönetmelik yayınladığını belirten Özkul, yönetmeliğe ilişkin şu bilgilendirmede bulundu:

“TSE Belgesi’ne sahip ürünlere, uygunluk değerlendirme kuruluşu işlemlerine gerek olmaksızın TSE Belgesi kapsamında temin edilen raporların sonuçlarına göre performans değerlerin beyan edilerek G İşareti iliştirilebilir.”

Yönetmelik sonucunda 2006’dan bu yana yapılan bütün çalışmaların çöpe gittiğine dikkat çeken Özkul, “TSE Belgesi’ne sahip olmak artık G İşareti’ne de sahip olunduğunu belirtmeye kadar gitmiştir” dedi.

G İşareti’nin yılda en az 6 denetimden geçmesi gerektiğini söyleyen Özkul, söz konusu denetimleri şu şekilde sıraladı:

• Yılda en az bir kez sistem denetimi
• Yılda en az üç kez habersiz bir şekilde ürün denetimi
• Yılda iki kez hazır beton firmasının üretim kontrol sisteminin sonuçlarının denetlenmesi

Denetimlere karşıt görüş olarak getirilen TSE Sistemi’nin, belge verilirken sadece bir kez denetleme yaptığını söyleyen Özkul, bu süreçte ise ürün üretme yetkisinin olup olmadığının denetlendiğini ekledi.



Denetimdeki Zafiyet



Türkiye Deprem Vakfı’ndan Prof. Dr. Zekai Celep, binaların depreme dayanıklılığını taşıyıcı sisteme bağlarken, projede öngörülen esasların gerçekleşmesinin önemine değindi. Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nden (TÇMB) Prof. Dr. Asım Yeğinobalı ise, hazır beton tesislerinin TSE belgesi alıp, sonrasında herhangi bir çaba sarf etmeyeceklerini belirtti. İnşaat Mühendisleri Odası’ndan Yrd. Doç. Dr. Özkan Şengül de, sadece belge üzerinden bir denetlemenin değil, tüm süreçlerin denetiminin önemli olduğuna dikkat çekti.

TSE Tarafından Beton Kalitesine Vurulan Darbe

Son olarak söz alan THBB Genel Sekreteri Ferruh Karakule, hazır beton uygulamaları için kurum olarak büyük uğraş verdiklerini belirtti. Avrupa’da en fazla hazır beton üreten ülke olduğumuzu söyleyen Karakule, kalite açısından bakıldığında ise oldukça gerilerde yer aldığımızı dile getirdi.

Yarı kamu kuruluşu olan TSE’nin sektörün büyük çoğunluğunda belgesinin bulunduğunu belirten Karakule, denetim işinin ise bir uzmanlık işi olduğunu belirterek, TSE’nin ticari bir kaygı güderek el attığı denetim merakından geri çekilmesini istedikleri belirtti.