Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim vaatleri arasına İstanbul’a biri Avrupa’da, diğeri Anadolu’da 2 yeni şehir kurmayı da alması, tartışma başlattı. Erdoğan, detayları vermedi. Ancak şehir plancılarının ortak kanaati, yeni şehirlerin 3. köprü aksında, kuzeye kurulacağı.
İstanbul’un kuzeyi.
‘Akıl ve bilim kuzey der’
Mimar Hakan Kıran: Yıllar önce depremden dolayı İstanbul’un kuzeye taşınması ile ilgili bir proje vardı. Deprem için bazı yerlerin taşınması kastediliyorsa bu proje olumlu bir adım olur. Dünyadaki tüm eski metropollerde, Roma veya Barcelona gibi, ana şehirler yoğunlaşır. Bir süre sonra işlemez hale gelir. Eğer tüm ilkeler içerisinde bir yerleşim kurulacaksa o zaman böyle bir fikir desteklenebilir. Akıl ve bilim bu yerin kuzeye kurulacağını gösterir. İstanbul’un kuzeyinde her taraf olabilir. 3. köprünün geçtiği aks üzerinde olabilir.
‘İyi olur, zaten ihtiyaç var’
Mimar Sinan Genim: Merkez üzerinde baskıyı azaltması ve yeni yapılaşma alanı açması açısından doğru. Bu alanlar kendi kendine açılıyor. Bunun planlı veya yeni düzenleme olarak yapılması uygun bir şey. Kilyos’taki kömür madenleri yangın yeri gibi. Bu alanda yapılabilir. Yalnız İstanbul’da en az 5-10 şehrin teşekkül etmesi gerekir. Nüfus büyüklüğünü mutlaka belirlemek, 300-400 bin gibi rakam belirlemek ve planlamak gerekiyor. Kilyos dışında Anadolu yakasında Karadeniz sahillerinde Şile-Ağva arasında harap olmuş alanlar var. İstanbul gibi bir şehir yaratmak mümkün değil. Ekonomik değer yaratılır, bu değer oranın düzeltilmesini sağlar. Ülkemiz yeni bir şehir anlayışına doğru da yönlenir.
‘Mimar Sinan’dan beri böyle’
Mimar Tuncer Çakmaklı: 2 yeni kent yapmak İstanbul’u daha büyük bir çekim alanı haline getirir. Osmanlı’da bile Sultan, Mimar Sinan’a su kanallarını yaparken, ‘Dikkat eyleyelim de göç alanlarını çoğaltmayalım’ diyor. İstanbul’un en büyük sorunu göç. 3. köprü ve Boğaz’a yapılacak yeni tünel de trafiği daha çok kente çekecek projeler. Bu anlamda yanlış.
‘Yeni nüfus, yeni yoğunluk ’
İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü Kentleşme ve Çevre Sorunları Anabilim Dalı öğretim üyesi ve şehir planlama uzmanı Doç. Dr. Pınar Özden: Bu şehirler 3. köprüyle bağlantılı olacaktır. Zaten bu bölgede çılgın projeler diye ‘Yeni İstanbul’ diye ortaya bir fikir atılmıştı. Yeni nüfuslar, emlak ve arsa değerlerinin artması, ulaşım baskısı demek bu da. Yönetilebilir boyutu aşıyor. Hizmet götürebilmek her açıdan problem olmaya başlıyor. Deprem açısından da kontrolsüz bir şey.
‘Olabilir ancak...’
2 Nolu Koruma Kurul Başkanı Prof. Dr. Mimar Mete Tapan: ‘Evet’ ya da kesin ‘hayır’ diyebilmek için bilimsel verilere ihtiyaç var. İstanbul zaten bir yağ lekesi gibi büyüdü. Tekirdağ’a kadar çok büyük bir gelişme var. Bu projenin Çatalca ve Çerkezköy civarında olma ihtimali var. Anadolu’da da Ömerli olabilir. Oralar da su havzası ve orman. Riva’nın bir bölümü tamamen tarım ve sit alanı. Ancak İstanbul’un doğusunda ve batısında yer yok.
‘Temkinli yaklaşmalıyız’
İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Azime Tezer: ‘2 yeni şehir’ demek, yapılaşmamış olan alanların yapılaşmaya açılması gibi bir düşünce yaratıyor. Bu da su havzalarının olduğu Anadolu yakasında Ömerli, Avrupa yakasında Terkos, Büyükçekmece, Sazlıdere, Istırancalar’a kadar olan alanları akıllara getiriyor. Temkinli yaklaşmak lazım. Böyle düşünmemizdeki bir diğer neden de 3. köprü bağlantı yollarının buralardan geçmesi.