'2015-2016 Türkiye Ekonomisi için Zorlu Dönem: AB İlişkileri ve Transatlantik Yatırım Ortaklığı Anlaşması' başlığıyla gerçekleştirilen toplantıda, Türkiye İMSAD’ın her ay periyodik olarak yayımladığı Aylık Sektörel Raporu’nun Mart 2015 verileri ışığında ekonomi ve inşaat sektörüne yönelik ilk çeyrek sonuçları da değerlendirildi. Avrupa Birliği ve Küresel Araştırmalar Derneği Başkan Yardımcısı Can Baydarol ise AB ilişkileri ve Transatlantik Yatırım Ortaklığı Anlaşması’nın Türkiye ekonomisi için önemini anlattı.
Fethi Hinginar: Küçülme devam edecek
Toplantının açılış konuşmasını yapan Türkiye İMSAD Başkanı Fethi Hinginar, ekonomik göstergelerin 2015 yılının da kolay geçmeyeceği yönünde olduğuna işaret etti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan ekonomik büyüme rakamlarına değinerek, buna göre 2014 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 2,9, inşaat sektörünün 2,2, inşaat malzemeleri sanayi iç pazarının da reel olarak yüzde 4,8 büyüdüğünü kaydeden Hinginar; 2015 yılı için de, inşaat sektörü de dahil olmak üzere küçülmenin devam etmesinin beklendiğini ifade etti. Yılın ilk üç ayında da mevsimsel etkilerle birlikte bu yönde bir seyir gözlendiğini belirten Hinginar, "Haziran ayında yapılacak genel seçimler nedeniyle ekonomide bekle-gör dönemine girildi. Döviz kurlarındaki artıştan kaynaklanan kayıplar ile ekonomi politikalarına yönelik tartışmalar da ekonomide güven kaybına neden oldu. İnşaat mevsiminin bahar aylarında başladığını dikkate aldığımızda, sektörün daralmasında mevsimselliğin de önemli bir etkisi olduğunu belirtmek gerekir" dedi.
Ancak karamsar olmamak için de nedenleri olduğunu vurgulayan Hinginar, sözlerine şöyle devam etti:
“Alınan konut ve konut dışı bina yapı ruhsatları, bir dönem sonraki inşaat harcamaları için önemli bir göstergedir. 2014 yılında alınan toplam yapı ruhsatları yüzde 24,3 arttı. Bu artış, bize yeni inşaatların başlayacağını göstermektedir. Konut satışlarının da geçtiğimiz Şubat ayında yüzde 15 oranında arttığını görüyoruz. Mart ayı itibarıyla, konut kredileri hacmindeki yıllık büyüme yüzde 15,8 düzeyine ulaştı. Ayrıca Euro bölgesinde geçen yıl durgunluk yaşanan inşaat sektörü harcamaları da bu yılın ilk aylarında yüzde 3 büyüdü. Bu veriler ışığında 2015 yılında ekonomide yüzde 3,5, inşaat sektöründe yüzde 4,5 ve inşaat malzemeleri iç pazarında yüzde 4,5 - 5,0 reel büyüme öngörüyoruz”.
Oktay Alptekin: Nitelikli istihdam için sermaye şart
Buluşmanın panel bölümünün moderatörlüğünü üstlenen Turkiye IMSAD Başkan Vekili Oktay Alptekin de TÜİK'in açıkladığı işsizlik verilerinin gerçek rakamları ne kadar yansıttığı üzerinde durdu. TÜİK'in iş bulma ümidi olmayanları, mevsinlik çalışanları, ev işleriyle uğraşanları, emeklileri, eğitim öğretim hayatları devam edenleri işgücü istatistiklerinin dışında tuttuğuna işaret eden Alptekin; bunların dahil edilmesiyle ortaya çıkacak tablonun çok daha farklı olacağına dikkat çekti. Nitelikli istihdam için kişi başına yapılması gereken yatırım tutarının 200 bin dolar olduğuna vurgu yapan Alptekin, ihtiyaç duyulan sermayenin bulunabilmesi için tasarruf yapılması, kamu yatırımlarına hız verilmesi, nitelikli ihraç ürünleri için yatırım yapılması ve ihracatın da AB ve ABD ihmal edilmeden artırılması gerektiğini söyledi.
Kerem Alkin: 2015'e vasat büyüme tartışmalarıyla girdik
"2015'e küresel ekonomideki vasat büyüme tartışmalarıyla girdik" diyen Türkiye İMSAD ekonomi danışmanlarından Prof. Dr. Kerem Alkin ise, IMF'nin bile büyüme beklentilerini sürekli revize etmek zorunda kaldığı bir konjonktürden geçildiğini vurguladı. Alkim, Türkiye'nin dönem başkanlığını yürüttüğü G20 ülkelerinde yapılan araştırmalara göre ekonomik büyümenin yüzde 4 üzeri gerçekleşebilmesi için önümüzdeki 10 yılda yapılması gereken yatırım tutarının 40 trilyon dolar olarak gösterildiğini, ancak bu rakamın 60 trilyon dolar seviyelerine çıkarılmasının yollarının arandığını söyledi. Rakamlara bakıldığında enflasyonun Türkiye için hala büyük bir problem olduğunu ve cari açıkta da uzak ara birinciliği kimseye kaptırmadığımızı aktaran Alkim, Türkiye'nin tasarrufların milli gelire oranı açısından da en kötü ülkelerden biri olduğuna değindi.
Can Gürlesel: Yapılan revizyonlar öngörüde bulunmayı zorlaştırıyor
Türkiye İMSAD ekonomi danışmanlarından Dr. Can Gürlesel de konuşmasında, 2015'in öngörüde bulunmakta zorlayan bir yıl olmaya başladığına vurgu yaptı. TÜİK'in açıkladığı büyüme rakamlarının geçmişe dönük, 8 çeyreği kapsayan önemli revizyonlarla birlikte geldiğini ifade eden Gürlesel; rakamlardan anlaşılacağı üzere Türkiye'nin ciddi bir büyüme problemi olduğunu ve bunun nasıl aşaılacağı yönünde de birçok soru işareti bulunduğuna işaret etti.
2014 yılında inşaat harcamalarında kamu payının 10,8 küçüldüğünü, özel sektör harcamalarının ise yüzde 9,4 büyüdüğüne dikkat çeken Dr. Gürlesel’in Mart 2015 Aylık Sektörel Raporu verilerini baz alarak verdiği bilgiye göre, 2014 yılında Türkiye’nin toplam inşaat harcamaları 162,297 milyon TL oldu. Bu toplam içinde kamunun payı cari fiyatlarla 61,192 milyon TL, özel sektörün payı ise 101,105 milyon TL olarak gerçekleşti. Bu sonuç da inşaat sektörünün, özel sektör yatırımları ile büyüdüğünü gösterdi.
İnşaat malzemesi üretimi yüzde 12, ihracatı yüzde 19 düştü
Rapor verilerine göre, inşaat malzemesi sanayi üretimi 2015 Ocak ayında yüzde 12,1 düştü. 26 alt sektörden 18’inde üretim gerilerken, 22 alt sektör yüzde 10’un üzerinde azaldı. Çimento, düz cam, hazır beton, taş ve mermerler ile plastik inşaat malzemeleri üretimindeki gerileme de yüzde 20’nin üzerinde gerçekleşti. Ocak 2015’te inşaat malzemesi ihracatı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,6 oranında geriledi ve yıllık ihracat 20,8 milyar dolar oldu. Türkiye 2014’te 21,3 milyar dolar ihracat gerçekleştirmişti. Ocak 2015’te Türkiye’nin inşaat malzemesi ithalatı ise 7,2 oranında geriledi ve 666 milyon dolar oldu, yıllık ithalatı 9,24 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Konut satışları yüzde 15 arttı
2015 yılı Şubat ayında konut satışları 95.021 adet ile, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15 arttı. Bu artış, büyük ölçüde ikinci el satışlarından kaynaklandı. Yılın ilk 2 ayında, ikinci el konut satışları ise yüzde 11,1 artarak 102.555 adet oldu. Yeni konut başlangıçları için önemli bir gösterge olan birinci el konut satışları da aynı dönemde yüzde 0,5 oranında arttı.
2015’in ilk 2 ayında yeni konut fiyat artışları ise durağan seyrini sürdürdü. Yıllık fiyat artışı yüzde 6,9 ile enflasyonun altında gerçekleşti. Son bir yılda yeni konut fiyatlarında en yüksek artış, yüzde 7.0 ile, 3+1 tipi konutlarda görüldü. Konut kredileri büyüklüğü de Mart 2015’te 130 milyar TL’ye ulaştı ve yıllık büyüme yüzde 15,8 olarak gerçekleşti. Alınan yeni inşaat işleri 2015’in ilk 2 ayında 1,4 puan arttıktan sonra, Mart’ta 0,9 puan geriledi. Buna karşın yeni alınan işler seviyesi Mart ayında geçen yılın aynı ayına göre 3 puan yukarıda gerçekleşti.
TÜRKİYE İMSAD Mart 2015 Aylık Sektör Raporu verileri
* Alınan toplam yapı ruhsatları yüzde 24.3 arttı / 2014
* Alınan konut dışı bina yapı ruhsatları yüzde 24.2 arttı / 2014
* İnşaat sektöründe istihdam 1,83 milyon kişi oldu / 2014 Aralık
* İnşaat sektöründe güven endeksi 16.4 puan arttı / 2015 Ocak-Mart
* Konut satışları yüzde 15 arttı / 2015 Şubat
* Birinci el konut satışları yüzde 6.8 arttı / 2015 Şubat
* Yeni konut fiyatları yıllık artışı yüzde 6.4 oldu /2015 Şubat
* Konut kredilerinde yıllık büyüme yüzde 15.8 oldu / 2015 Mart
* Konut kredisi aylık ortalama faiz oranı yüzde 0.90 oranında / 2015 Mart
* İnşaat malzemesi sanayi üretimi yüzde 12.1 küçüldü / 2015 Ocak
* İnşaat malzemesi ihracatı yüzde 19,6 geriledi ve 1.39 milyar dolar oldu / 2015 Ocak
* İnşaat malzemesi ithalatı yüzde 7,2 gerileyerek 666 milyon dolar oldu / 2015 Ocak