EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık A.Ş ve Akademetre Research & Planning'in alışveriş merkezleri (AVM) sektörünü irdelemek, gerçek birikim ve potansiyeli ortaya koymak, Türkiye’deki potansiyel yatırım bölgelerini tespit etmek ve ihtiyaç duyulan AVM tip ve büyüklüklerini ortaya koymak, sektörün genel fotoğrafını çekmek ve gelecek öngörülerini belirlemek amacıyla yaptığı ikinci çalışmanın sonucu olan Türkiye AVM Potansiyel Raporu 2012-2014 açıklandı. AVM bulunan 48 ildeki alışveriş merkezlerinin incelendiği çalışmada ayrıca, 2014 sonuna kadar açılması planlandığı tespit edilen inşaat ve proje halindeki 82 alışveriş merkezi de ele alındı.
AVM sektöründe bilinen rakamlar değişti
Şu an Türkiye’de 265 Aktif AVM mevcut, 55 il ise henüz AVM ile tanışmamış durumda. Araştırmaya göre 2012’de 40 AVM açılışı bekleniyor. 2013'de bu sayının 29, 2014 de ise 13 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. 2014 yılında Türkiye’de 347 AVM olacak.
| Tarih | Açılacak AVM Adedi | Toplam İlave Alan m2 | Beklenen Toplam Alan m2 | Ortalama AVM Kiralanabilir Alan Büyüklüğü m2 | Beklenen Kümülatif Sayı |
| Bugün Aktif Durum | - | - | 7.620.129 | 28.755 | 265 |
| 2012 | 40 | 1.472.356 | 9.092.485 | 36.809 | 305 |
| 2013 | 29 | 1.123.724 | 10.216.209 | 38.749 | 334 |
| 2014 | 13 | 683.633 | 10.899.842 | 52.587 | 347 |
Hepsi ayakta kalacak mı?
2011 yılında oyuncu olmaktan çıkan, fonksiyon değiştiren alışveriş merkezlerinin sektörde 325 bin metrekarelik bir azalmaya neden olduğu tespit edildi. Sektör bir yandan büyürken, bir yandan da kan kaybediyor. Çoğunluğu İstanbul’da olmak üzere, Ankara ve Kocaeli illerinde alışveriş merkezleri fonksiyonlarını yitirdiler, kapandılar veya başka amaçlarla kullanılıyorlar. Bunda, kiracı karması, ulaşım, ihtiyaçlara cevap verememe gibi nedenlerin olduğu tespit edildi. İstanbul’da 244 bin 202 metrekare, Ankara’da 63 bin 178 metrekare ve Kocaeli’nde 17 bin 500 metrekare fonksiyon yitiren AVM alanı söz konusu. İstanbul’da fonksiyonunu yitirdiği gözlemlenen AVM’lerin yer aldığı ilçeler; Büyükçekmece, Beylikdüzü, Bakırköy ve Pendik.
AVM projelerinin kiralanabilir alanları büyüyor
Araştırmada yer alan verilere göre ortalama AVM kiralanabilir alanlarının büyüklüğünün büyüdüğü görülüyor. İlk açılan AVM’den bu yana bugün için aktif olan AVM’ler ortalama 29 bin metrekare büyüklükteyken, sadece 2012 senesinde açılacak AVM ‘lerin ortalama büyüklüğü 37 bin metrekare. 2013’de ise bu rakamın 39 bin metrekare, 2014’de de 53 bin metrekare olması bekleniyor.
Çalışmadan ortaya çıkan bir başka sonuç ise, özellikle İstanbul genelinde ölçeklerin büyüdüğü, büyük ölçeklerin ise daha büyük bir etkileşim alanına hitap ettiği gerçeği. Ancak ilçeler bazında alan ihtiyaçlarına bakıldığında, özellikle bazı ilçenin daha ufak alanlara ihtiyaç duyacağı kadar potansiyelinin kaldığını da görüyoruz. Kolayca ulaşılabilen, insanların kendi içinde kaybolmadığı, ulaşımı kolay -tercihen yürüme mesafesinde- müşteri alabilecek ufak AVM‘lere de ihtiyaç olduğu çalışmadan çıkan bir diğer sonuç.
AVM’de lider iller
İllere göre bakıldığında İstanbul’ un 81 aktif alışveriş merkezi ile lider olduğu, Ankara’nın 30 ve İzmir’ in 16 alışveriş merkezi ile onu takip ettiği görülüyor. Bu rakamlara bakıldığında kan kaybına rağmen toplamda İstanbul’un geçen seneki gibi büyüklüğünü koruduğu Ankara’nın ve İzmir’in de sıralarını kaptırmadığı görüldü. Bu sene AVM ile tanışan iki yeni şehir ise Osmaniye ve Bilecik oldu.
İstanbul’da hala AVM’ye ihtiyaç var!
Rapora göre İstanbul'da hala AVM ihtiyacı gözlenen ilçeler, Kağıthane, Küçükçekmece, Bağcılar, Sultangazi, Gaziosmanpaşa, Fatih, Ataşehir, Beyoğlu, Avcılar, Güngören olarak sıralanıyor. AVM’ye doymuş ilçeler arasında ise Bayrampaşa, Bakırköy, Beşiktaş, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Pendik, Ümraniye, Üsküdar, Kadıköy, Kartal gösteriliyor. Rekabetin yoğun olduğu bu ilçelerde, ciddi bir farklılaşmaya da ihtiyaç var.
Anadolu’da potansiyel taşıyan iller
Raporda, 2012 senesinde doygunluğa ulaşmış 23 şehre örnek olarak Eskişehir, Edirne, Erzurum, Diyarbakır, Tekirdağ, Hatay, Ankara, Kayseri, Bursa veriliyor. Potansiyel taşıyan Anadolu illerine örnek ise Kırıkkale, Giresun, Kastamonu, Çanakkale, Zonguldak, Aydın, Rize, Tokat, Konya, Kütahya.
Rapora göre, 2014 senesine kadar geliştirilmekte olan projeler dikkate alındığında, İzmir’in ve Kocaeli’nin bugün ihtiyaç olmasına rağmen 2014’de doygunluğa ulaşacağı, Muğla’nın ise her iki dönemde de ihtiyaç duyduğu; Gaziantep, Eskişehir, Tekirdağ, Antalya, Mersin, Adana, Ankara gibi illerin ise 2012’de doygun olduğu ve 2014’de de doygun kalacağı görülüyor.
1000 kişiye düşen kiralanabilir alan
AVM Potansiyel İhtiyaç Analizi Raporu’na göre 2012 yılı Şubat ayı itibariyle Türkiye‘de 1000 kişi başına düşen kiralanabilir alan ortalama 102 metrekare. 2013’de bu rakamın 142 metrekare olması bekleniyor. 2014 yılına kadar ilave olarak yaklaşık 3 milyon 279 bin 713 metrekare AVM’nin hizmete girmesi bekleniyor. Bu durumda Türkiye’de önümüzdeki 3 yıl içinde, yeni yapılacak alışveriş merkezleriyle birlikte mevcut kiralanabilir alanın 10,9 milyon metrekareye çıkması öngörülüyor.
