2013'ün Avrupa Kültür Başkentleri Marsilya ve Kosice

Marsilya

Nüfusu 850 bin civarında olan ve özellikle Kuzey Afrikalı göçmenlere ev sahipliği yapan Marsilya’da halkın üçte biri yoksulluk sınırında yaşıyor. Fransa’nın en eski kenti olmasının yanı sıra Paris’ten sonra ülkenin ikinci büyük şehri olan Marsilya'da yıllardan beri kente yeni bir çehre kazandırmak için çalışmalar devam ederken, kentin bazı kesimleri baştan aşağı yenileniyor.

Slovakya’nın kültürel açıdan zengin bir bölge olsa da maddi açıdan aynı zenginlikten uzak olan kuzeydoğu kesiminde yer alan Kosice için ise kültür başkenti projesi, kentin yeniden keşfedilmesi ve terkedilmiş binalara yeni bir amaç bulmak için iyi bir fırsat olmaya aday. Deutsche Welle Türkçe'nin haberine göre Kosice, burada yaşamak ve bölgeyi yeniden şekillendirmek isteyen genç ve yaratıcı insanlara, ziyaretçilere kucak açıyor.

Marsilya

Kentsel dönüşüm

Eski bir liman olan Vieux Port, şehrin sosyal merkezlerinden biri. Barlar ve restoranlar liman boyunca insanlarla dolup taşıyor. Şehri, 2013 yılının Avrupa Kültür Başkenti olarak hazırlamak için, binaların cepheleri boyanmış ve bir zamanların görkemli bulvarı Cannebiére de yenilenmiş.

Her yer inşaat

Marsilya’da neredeyse her yer inşaat alanı. Limanın dev koruma duvarının üzerinde bile kazı var. İşin yapıldığı yüksekliğe ve bir çitin bile olmadığına bakıldığında güvenlik önlemleri oldukça gevşek görünüyor.

Temiz bir dünya için

Marsilya şehri sabunları ile ünlü. Fotoğrafta, 'Savonnerie Marseillaise de la Licorne' adında bir sabun imalatçısında çalışan Alexandra görülüyor. Arka taraftaki odalarda üretilen sabun dünyanın dört bir yanına gönderiliyor.“En fazla ihracatı Japonya’ya yapıyoruz,“ diyor Alexandra. Lavanta ve zeytinyağı içerenleri, en popüler olanları.

Göçmen şehri

Limanın kuzeyinde, birçok göçmene ev sahipliği yapan Noailles semtinde bir pazar yeri. Noailles'deki göçmenler kısmen 18 ve 19’uncu yüzyıllarda inşa edilmiş eski ve harap evlerde yaşıyor. Pazar standları çoğunlukla Kuzey Afrika’nın Mağrip bölgesinden gelen göçmenlerce işletiliyor.

Tarihî Marsilya

Limanın yakınındaki Panier, Marsilya şehrinin tarihî merkezi ve ilk yerleşimlerin bulunduğu semt. Semtteki sokaklar ve merdivenlerin tarihi Antik Yunan’a kadar dayanıyor. Bazı yerlerde, eski evlerin ve duvarların üzerine yenileri inşa edilmiş. Fakat restorasyona rağmen, Panier semti eski cazibesini hâlâ muhafaza ediyor.

Yaşanılası yer

Sanatçılar, öğrenciler ve tasarımcılar La Plaine semtinde yan yana yaşıyor. Semtin kalbi olan Cours Julien‘de birçok kafe, butik ve restoran var. Kiraların hızla yükseldiği La Plaine zamanla daha şık ve gözde bir yer haline geliyor.

Renklerin dünyası

Renkli sokak sanatlarını sevenlerin Berlin’e ya da New York’a kadar gitmesine gerek yok. La Plaine semtindeki Cours Julien'i çevreleyen sokaklarda birçok grafiti görmek mümkün. Burada sanatsal olmayan bir bina cephesi neredeyse yok. Dükkanların panjurları dahi renklendirilmiş.

Oyun alanları merdivenler

Marsilya'da çok fazla beton, çok az oyun alanı var. Çocuklar eğlenmek istediklerinde yaratıcı olmaları gerekiyor. Tepelik bir şehir olan Marsilya'da merdiven korkulukları çocuklar için kaydırak anlamına geliyor. Aileler içinse alışıldık bir durum.

Marsilya’nın yeni yüzü

Herkesin pek hoşuna gitmese de, Fransız gemicilik şirketi CGM-CMA’nın yeşil ışıltılı iş merkezi çağdaş Marsilya'nın simgesi haline gelmiş durumda. Kıyı şeridindeki dalga eğimli cam-çelik konstrüksiyon ünlü mimar Zaha Hadid tarafından tasarlandı. 145 metre uzunluğundaki 33 katlı binada 2 bin 700 kişi çalışıyor.

Yapı sanatı

Büyük bir tramplen gibi görünebilir fakat aslında bu bir müze ve kültür merkezi. Akdeniz Bölgesel Merkezi, Marsilya’nın Akdeniz’deki komşularıyla işbirliğini güçlendirmeyi amaçlıyor. Bin 300 metrekarelik fuar alanı da dahil 10 bin metrekarelik binanın tasarımcısı İtalyan mimar Stefano Boeri.

Yükselen şehir

Fransa’nın en yoksul büyük şehri gelecek vaad ediyor mu peki? Kimi yatırımcılar buna ikna olmuş ve limandaki rıhtımda modernleştirme çalışmalarına başlamışlar. Bunlardan bir tanesi 17 bin metrekarelik şık alışveriş ve ofis alanı. Eskiden tahıl silolarıyla dolu olan sahil şeridi de artık Marsilya’nın en iyi adresleri arasında.

İleriye dönük planlar

Marsilya’da 2013 sonrası için de inşaat projeleri planlanmış. Bunlar 2020 yılında şehrin nasıl görüneceğine ilişkin fikir veriyor. Avrupa’nın en geniş kentsel dönüşüm projesi olan Euromed, 480 hektarlık liman alanının yenilenmesi ve 7 milyar dolarlık yatırımla müze ve gökdelenlerin inşasını kapsıyor. Kosice

Slovakya’ın doğusundaki Kosice, Marsilya ile 2013 Avrupa Kültür Başkenti unvanını paylaşıyor. Şehre gelen her ziyaretçinin, güzel, eski bir bulvar olan Hlavna Ul.‘a er ya da geç yolu düşüyor. Bulvar boyunca, tiyatro, katedral ve çeşmeli park gibi önemli turistik noktaları görmek mümkün.

Zengin mozaik

Kosice 2013’te çeşitlilik üzerine kurulu zengin tarihini yeniden keşfediyor. Çeşitli ülke, imparatorluk ve kültürler bu şehirde iz bırakmış. Bugün dahi Kosice‘de Slovak, Çek, Macar, Karpat Almanları, Ukrayna ve Rutenya kültürlerinden izler bulmak mümkün.

Yahudi mirası

Kosice’de karşılaşılabilecek sürprizler de var. 1883 yılında inşa edilen bu sinagog uzun süredir kullanılmıyor. Yahudi soykırımı öncesinde, Kosice ülkedeki en büyük Yahudi topluluklarından birine ev sahipliği yapıyordu. Şimdi ise burada çoğu yaşlı, yalnızca 260 Yahudi yaşıyor.

Şehrin yeni yüzü

Kosice’nin kültür başkenti olmasının Avrupa ile daha da yakınlaşmasına yardımcı olması umuluyor. Şehir genç, modern ve kozmopolit bir imaja bürünerek kendini yenilemek istiyor. Şehir merkezinde halen devam eden birçok inşaat projesi mevcut. Bu, bazı binalar için ise yıkım anlamına geliyor.

Sosyalizmin kalıntıları

20’nci yüzyıl boyunca şehrin tarihi bölgesinde gri renkte, sosyalist tarzda apartmanlar inşa edilmiş. Komünizm döneminde Kosice, sanayisi hızla gelişen bir şehir olduğundan konut ihtiyacının oldukça yüksek olduğu biliniyor.

Kenar mahalle

Kosice’den arabayla 10 dakikada ulaşılabilen Lunik IX mahallesi, siyasi bir skandalı gözler önüne seriyor. Binlerce Roman'a ev sahipliği yapan yerleşim alanında su ve elektrik yok. Bölgede ne sıhhî tesisat ne de umut var. Romanlara genellikle önyargı ile bakılıyor. Bu durum Romanların hem iş bulmalarını zorlaştırıyor, hem de toplumdan dışlanmalarına neden oluyor.

Ahşap hazineler

Kosice’ye giriş kapısı olarak nitelendirilebilecek Karpat ormanlarında yürüyüş yapmak ve çok sayıda ahşap kiliseyi keşfetmek mümkün. UNESCO Kültür Mirası listesinde de yer alan bu kiliseler yüzyıllar boyunca burada yaşayan farklı mezheplerce inşa edilmiş.

Cennet Kosice‘de

Slovak Cenneti olarak anılan bu yer, kanyon, uçurum ve kayalıklarla dolu bir alan. Uzun bir uçurumun üzerindeki Spis Kalesi, Orta Avrupa’nın en büyük kalelerinden biri. Uzunca bir sürede inşa edilen kale kompleksi neredeyse tüm Avrupa mimari tarzını temsil ediyor ve UNESCO Kültür Mirası olarak kabul görüyor.

Bardejov

Başka bir UNESCO alanı olan Kosice’nin hemen kuzeyindeki Bardejov da, görülmeye değer bir yer. 13’üncü yüzyılda Bartfeld olarak bilinen kasaba, Alman göçmenler buraya yerleştikten sonra en parlak dönemini yaşamış. Eski belediye binası artık ziyaretçilerin kentin uzun tarihini izleyebileceği bir müzeye ev sahipliği yapıyor.