Foto: Volkan Furuncu (AA)
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), 2010 yılı Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Rakamlarına ilişkin basın toplantısı düzenledi. Verileri açıklayan Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, 2010'da en fazla iş üstlenilen ülkelerin başında 4,3 milyar dolar ile Türkmenistan, 2,5 milyar dolar ile Libya, 2,2 milyar dolar ile Irak ve 1,7 milyar dolar ile Rusya Federasyonu'nun geldiğini belirtti. Çağlayan, müteahhitlik sektörü açısından 2009 ve 2010 yıllarını ''soluklanma ve enerji depolama dönemi'' olarak gördüklerini ifade ederek, 2010'un 2009'dan iyi geçtiğini, 2011'in daha iyi olacağını belirtti. Libya'daki şartların normalleşmesine bağlı olarak 2011 yılı hedefini 30 milyar dolar olarak tespit ettiklerini kaydetti.
Çağlayan, Türkiye'nin yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin 1972'de Libya ile başladığını belirterek, 1972-2010 döneminde 89 ülkede 187,6 milyar doları aşan 5 bin 900'den fazla proje üstlenildiğini bildirdi. Özellikle son 10 yılda sektörde büyük gelişme kaydedildiğini belirten Çağlayan, yurtdışında taahüt işlerinin 2000'de 1 milyar dolar düzeyinden 2010'da 20 kat artışla 20,3 milyar dolara ulaştığını kaydetti.
Çağlayan'ın verdiği bilgiye göre, 2010'da üstlenilen işlerin yüzde 61'ini üstyapı, yüzde 22'sini altyapı, yüzde 11'ini endüstriyel tesisler oluşturdu. 2010'da en fazla iş üstlenilen ülkeler 4,3 milyar dolarla Türkmenistan, 2,5 milyar dolarla Libya, 2,2 milyar dolarla Irak ve 1,7 milyar dolarla Rusya Federasyonu oldu. Avrupa'da en çok iş alınan ülkelerin başında Kosova (483 milyon dolar) ve Letonya (477 milyon dolar) geldi. Bakan Çağlayan, 2010'da Türkmenistan'da üstlenilen yaklaşık 2 milyar dolarlık olimpiyat kompleksi projesinin dikkati çektiğini belirterek, bunun şimdiye kadar bir Türk firmasının tek başına üstlendiği en büyük proje olduğunu kaydetti.
2010'da ilk kez iş alınan pazarlar
Müteahhitlik firmalarının kriz sürecinden daha az etkilenebilmesi için pazar çeşitlemesine ağırlık verdiklerini belirten Çağlayan, Türk müteahhitleri ilk kez 2010 yılında Afrika kıtasında Eritre, Gabon, Güney Afrika Cumhuriyeti, Moritanya, Nijer'de, Asya kıtasında Moğolistan'da, Avrupa kıtasında Letonya'da proje üstlenebilme başarısı gösterdiğini söyledi. Özellikle Afrika kıtasında bu yıl 5 ülkede ilk defa proje üstlenilmesinin, bölgeye bakıştaki değişimi gösterdiğini ifade eden Çağlayan, müteahhitlere seslenerek, ''Sizlere bu konuda önerim, Afrika kıtasına daha fazla eğilmeniz ve yeni projeler üstlenebilme imkanlarını daha fazla araştırmanız olacak. Çünkü Afrika kıtası gerek alt yapı, gerekse diğer müteahhitlik projelerinde önümüzdeki dönemde dünya müteahhitlik sektörünün adeta cirit attığı ülkeler haline gelecek'' dedi. Çağlayan, yürüttükleri çalışmalar sonucunda, özellikle Irak, Körfez ülkeleri, Hindistan, Güney Afrika Cumhuriyeti, Cezayir, Türkmenistan ve Rusya Federasyonu'nu ''dikkatle takip etmeleri gereken ülkeler'' olarak değerlendirdiklerini belirtti. Bakan Çağlayan firmalara, bu hedef pazarlarda, birbirlerine rakip olmak yerine bir araya gelerek güçlü konsorsiyumlar oluşturmaları çağrısı yaptı.
Çin ile müteahhitlik alanında işbirliği yapılacak
Bakan Çağlayan, yurt dışı müteahhitlik sektörünü daha ileri düzeye taşımak için 2010 yılında diplomatik düzeyde faaliyetlerini sürdürdüklerini belirterek, Çin Halk Cumhuriyeti ve Güney Kore ile de üçüncü ülkelerde işbirliği yapılmasını içeren Mutabakat Zabıtları imzalandığını söyledi. Çağlayan, ''Türkiye Müteahhitler Birliği ile Çin Müteahhitler Birliğini çok kısa bir süre içinde bir araya getireceğiz, 3. ülkelerde iki rakip ülke olmak yerine birbirini destekleyen iki ülke olarak ortak proje yapılması konusunda önemli çalışmalar gerçekleştireceğiz'' dedi. Çağlayan, yurtdışı müteahhitlik pazarında ilk sırada yer alan Çin ile 3. ülkelerde işbirliği olanaklarının değerlendirildiğini söyledi.
''Yurtdışı teşkilattaki görevli sayısı 250'ye ulaşacak''
Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri çalışmaları kapsamında Türk Teknik Müşavirlik firmalarına verilen desteklere de değinen Bakan Çağlayan, bağımsız teknik müşavirlik hizmetlerinin yurtdışı faaliyetlerini desteklemek için 2011 yılında 50 milyon dolar kaynak ayrıldığını söyledi. Bu kaynakla yurtdışındaki projelerin daha düşünce aşamasındayken Türk müteahhitlik sektörü tarafından takibe alınabileceğini kaydeden Çağlayan, böylesi önemli bir enstrümandan müteahhitlik sektörünün daha fazla yararlanmasını istediğini belirtti. Bakan Çağlayan, uzak pazarlara girebilmek için özellikle Afrika, Güneydoğu Asya ve Latin Amerika'da yeni ticaret müşavirlikleri açmakta olduklarını belirterek, iş imkanlarının, ihalelerin takibi açısından dış ticaret müsteşarlığının yurtdışı teşkilatının büyük önem taşıdığını kaydetti ve yurtdışı teşkilattaki görevli sayısının göreve geldiğinde 109 olduğunu, 165'e çıkardıklarını, yılsonuna kadar 250'ye çıkarmayı planladıklarını anlattı.
Libya'daki gelişmeler
Çağlayan, Libya'da yaşanan gelişmelerin etkileri ve alınan önlemler hakkında bilgi verirken, müteahhitlik firmalarının zararlarının Libya tarafından tazmini bakımından Türkiye ile Libya arasında imzalanan anlaşmanın yürürlüğe girmesi için çalışmaların sürdürüldüğünü kaydetti. Maliye Bakanlığının Libya'daki olaylar nedeniyle zarara uğramış firmalara uygulanacak vergilendirmenin ''mücbir sebep'' kapsamına alınması ve bu hal ortadan kalkıncaya kadar vergi yasaları açısından söz konusu firmalar için sürelerin durdurulması kararı aldığını kaydeden Çağlayan, ''Bu hükümlerden yararlandırılacak firmalarımızın tüm çalışanlarının SSK prim ödemelerinin 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ötelendiği bilgisini de sizlerle paylaşmak isterim'' dedi.
Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar için Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin süresinin uzatılması amacıyla BDDK'nın bir an önce Kurul kararı çıkarması konusunda çalışmaların devam ettiğini belirten Çağlayan, Eximbank tarafından uygulanan Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Köprü Kredi Programından yararlanan müteahhitlerin vade uzatım taleplerinin değerlendirilmesi konusunda da Eximbank ile temas halinde olduklarını söyledi.
''Son verilere göre Libya'da 89 müteahhitlik firması var''
Devlet Bakanı Çağlayan, son verilere göre şu anda Libya'da proje üstlenmiş olan 89 müteahhitlik firması bulunduğunu bildirdi. Çağlayan, toplam proje sayısının 275, toplam proje tutarının 16,2 milyar dolar olduğunu ve yaklaşık 1,2 milyar dolarlık tahsil edilemeyen hak ediş alacağı bulunduğunu, firmaların oradaki makine ekipman değerinin de 872,6 milyon dolar olarak belirlendiğini kaydetti.