Geçtiğimiz günlerde “Elektrik Piyasası Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi!” haberlerini duyduk, duymaktayız… Kanun, elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithalat ve ihracatı ile tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının özelleştirilmesinde izlenecek usulü kapsayacak şekilde ilk kez 3 Mart 2001 tarihinde 4628 sayıyla yürürlüğe girmişti. Yine kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, 46 gün ömürlü, Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu’nun kurulması da bu kanun kapsamında gerçekleşmişti. Altı üstü 20 sayfa ve 18 maddeden oluşan kanun daha kırkı yeni çıkmışken, 18 Nisan 2001’de 4646 (araya 18 kanun/kanun değişikliği girmiş) sayıyla 11 adet değişikliğe uğramıştı! Bu değişiklikle “Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu” “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu”na; “Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu” da “Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu”na dönüştürülmüştür. 2001’de doğal gaz, 2003’te petrol ve 2005’te de sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasaları kurulun görevleri arasına dahil edilmiştir.
Takip eden yıllarda bu değişim her yıl 5-6 adet değişiklikle devam ederken, bu sayı 2006’da 19, 2008’de 43'e çıktı. Velhasıl iki ay önceki (22 Ocak 2013) 4 değişiklikle birlikte, 12 yıllık ömründe toplam 95 kez değişerek süreç tamamlandı, derken...; Mart ayında tekrar TBMM gündemine taşındı ve genel kuruldan yenilenmiş/güncellenmiş haliyle onay aldı! Resmi gazetede yayımlandıktan sonra artık enerji piyasamız bu doğrultuda işleyecek… Detaylar ilgili haber kaynaklarından ve TBMM’den temin edilebilir, konumuz mevzuatın niteliği değil niceliğindeki dinamizmi irdelemek…
“Mevzuat dinamizmi”nden bahsetmişken, 4 Ağustos 2002 tarihli, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak hazırlanan, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’ne değinmeden geçemeyiz. Henüz 3 aylıkken (14 Kasım 2002) 10 değişiklikle dinamik hayatına başlayan yönetmelik, 10 ayrı seferdeki 62 değişmeyle daha birinci yılında nasıl bir dinamizm sergileyeceğinin ipuçlarını vermişti. Arkamızda kalan 10 yılda, yıllık ortalama 30 değişiklikle, toplamda 300 değişikliğe uğrayarak bu alanda erişilmez bir rekorun da sahibi oldu. Bu yılın Ocak ayında bile 2 ayrı seferde 8 değişikliğe maruz kalan yönetmelik, son değişikliğini ise 31 Ocak 2013’de yaşadı. Hukukun doğası gereği, dayandığı 4628 sayılı yasa değişince kendisi de önümüzdeki günlerde yeniden değişmek durumunda kalacak!..
Ortalama yıllık 4 seferde 30 değişiklik hareketliliğini gösteren yönetmeliğin artık kanıksanan bu seyri 2007 yılında çok daha çarpıcı bir noktaya varıyor. 29 Eylül’de yayımlanan 26658 sayılı Resmi Gazete’de 15 yerinde değişime uğrayan yönetmelik, hemen 1 (bir) gün sonra, 30 Eylül tarihli 26659 Sayılı Resmi Gazete’de tekrar 2 ayrı yerinden değişiyor. 2009’un Eylül, Ekim ve Kasım aylarında ise bir "düzen" söz konusu: değişiklikler her ayın 4’üncü haftasında yapılıyor.
Artık Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği’ndeki 10 yılda 120 değişikliğe ve Rüzgâr ve Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularına İlişkin Ölçüm Standardı Tebliği’ndeki 40 günde (22 Şubat - 31 Mart 2012) 10 değişikliğe burada değinmeyeceğim.
Bu bahsettiğimiz mevzuat dinamizmi veya değişim sıklığı birden fazla sebebe dayandırılabilir. Birincisi "kamu"nun piyasa şartlarına, teknolojik yeniliklere ve/veya sektörden gelen taleplere karşı çok hızlı tepki vererek bu doğrultuda yeni bir düzenlemeye gittiğidir. Bir diğer bakış açısı ise “kervan yolda düzülür”ün bir mevzuat yapma politikası/yöntemi olarak yerleşik hal almış olmasıdır! Takdiri kamuoyunun değerlendirmesine bırakıyorum.