Pahalı Gaz ve Bedava Kömür Hava Kirliliğini Geri Getirdi

Yaklaşan yerel seçimler nedeniyle hızlanan kömür dağıtımları, özellikle büyük kentleri 1990'lı yıllarda yaşadığı kronik hava kirliliği sorunuyla yeniden karşı karşıya getirdi. Kalitesiz kömürler, bir yandan yıllardır doğalgaz şebekelerine yapılan dev yatırımlar yoluyla temizlenen havayı kirletirken, diğer yandan da kirlilik değerleri insan sağlığını tehdit eden seviyelere yükseldi. "2010 Avrupa Kültür Başkenti" olmaya hazırlanan ve daha geçen yıla kadar "Havası hiç bu kadar temiz olmamıştı" kampanyaları yürütülen İstanbul'da özellikle sabah saatlerinde mavi gökyüzünü kapatan kara bulutlar ile akşam saatlerinde sis ve keskin bir kömür kokusu hissedilmeye başlandı.

Artan kirlilikte doğalgaza gelen yüzde 82'lik zam da etkili oldu. Bedava kömür ve doğalgaz zammı nedeniyle sobaya dönen vatandaşı uyaran uzmanlar "Bedava dağıtılan bu kömürler çok kalitesiz, insan ve çevre sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor. Tasarruf yapmak için bu kömürleri yakanlar, ileride çok büyük sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalacak. Ayrıca hava kirliliği yeniden şehirlerin en büyük sorunu haline gelecek."

Kirlilik sınırın 10 katına ulaştı

Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Başkanı Ali Çetin, bedava kömür dağıtımı ve doğalgaz fiyatlarındaki aşırı yükseliş nedeniyle özellikle büyükşehirlerde hava kirliliğinin ciddi oranda arttığını belirterek, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi'nin 1 Ekim-23 Kasım arasında yaptığı hava ölçümlerinde, Ankara'da bazı semtlerde hava kirliliğinin tehlike sınırlarının bile çok üstüne çıktığını söyledi. Çetin, "İnsan sağlığı için tehlikeli olan azot monoksit ve azot dioksit oranları Ulus'ta sınırın 8-10 katı, Sıhhiye'de 2 katından fazla, Bahçeli'de 4-5 katı seviyesinde. Hava kirliliğinin nedeni, bedava verilen kaçak kömürler ile elektrik ve doğalgaz zamları" açıklamasını yaptı.

Çetin, İstanbul'da da özellikle Barbaros mahallesi, E5 karayolu çevresi gibi bölgelerde yoğun hava kirliliği olduğunu vurguladı. Kömür dağıtmak yerine doğalgaz sübvansiyonu yapılması gerektiğini ifade eden Çetin, böyle devam ederse soğukların etkisini daha da artıracağı ocak-şubat aylarında nefes alınamaz hale geleceğini kaydetti.

Hep birlikte zehirleniyoruz

ODTÜ Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Semra Tuncel, Ankara'da bedava dağıtılan kömürleri incelediklerini belirterek, şöyle konuştu: "İyi kalite bir kömürde kükürt oranının binde 5 oranında olması gerekiyor. Sınır ise yüzde 1. Ancak bu kömürlerde kükürt oranı yüzde 2.5'a çıkıyor. Yani hep birlikte zehirleniyoruz. Bazı bölgelerde hava kirliliği çok ciddi boyutlara ulaştı. Halka çok büyük bir kötülük yapılıyor. Özellikle astım ve kalp hastaları, çocuklar ve yaşlılar ciddi tehlike içinde. Halk bedava kömürü kullanarak yaptığı tasarrufu, sağlığından olarak kat kat geri ödeyecek. Seçim uğruna çok büyük bir ahlaki hata yapılıyor. Sağlık konusunda siyaset üstü pir politika belirlenmeli."

İstanbul Vali Yardımcısı Mustafa Altıntaş, İstanbul'da Sosyal Yardımlaşma Vakfı Genel Müdürlüğü kanalıyla dağıttıkları kömürlerin garanti altında olduğunu söyledi. Bakanlar Kurulu Kararı ile kömürlerin Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nden geldiğini kaydeden Altıntaş, "Bu kömürler denetimden geçen çevre etkilerine sahip kömürler. Peketlerin üzerinde yazılı. Hem şu ana kadar bize intikal eden bir şikayet de yok" diye konuştu.

Uğur Pik Döküm yetkilileri, doğalgaza gelen zamlarla birlikte soba satışlarının da patladığını, fiyatı 80 YTL'den başlayan sobaların satışında son birkaç ayda yüzde 40 artış olduğunu kaydetti. Sefer Döküm yetkilileri de, insanların doğalgazdan dönüp sobaya geçtiğini, hatta fiyatı 700 YTL'yi bulan şömine tarzı sobaların satışında bile yüzde 15 artış yaşandığını söyledi.

Yardımlar gerçek ihtiyaç sahibine ulaşmıyor, çöp yakan bile var

İstanbul Anadolu yakasındaki Ataşehir ve Göztepe arasında kalan Yenisahra ve Barbaros mahalleleri önemli miktarda kömür yardımı yapılan yerlerden. Mahallerin tamamında İGDAŞ'ın doğalgaz şebekeleri mevcut. Ancak mahalleye girildiği zaman keskin bir kömür kokusu kendini hissettiryor. Mahalle içerisinde ilerleyip gecekondulara varıldığı zaman ise kömür kokusu yerini lastik ve çöp kokusuna bırakıyor. Kömür kullanımının büyük miktarda arttığı 2 mahallede de halkın gerekçesi basit: "Bedava kömür varken neden pahalı olan doğalgaza para verelim."