Mimarlardan A’dan Z’ye Tramvay Raporu

Mimarlar Odası İzmir Şubesi ihalesi tamamlanan ve yer teslim aşamasına geçilen Konak Tramvay hattı hakkında detaylı bir rapor yayınladı.

Tramvayın kent için ulaşımın rahatlaması adına önemli bir hamle olduğuna vurgu yapılırken cadde cadde detaylandırılan projeye önemli eleştiriler getirildi. Oda raporunda Alsancak – Konak – Üçkuyular hattında sorunlu alanları tespit ederken yol da gösterdi.

İşte o rapor

İZMİR TRAMVAY PROJELERİ HAKKINDA RAPOR

Kent içi ulaşımda toplu taşıma sistemlerinin önemli bir alt türü olan TRAMVAY sistemlerinin İzmir Kentinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından ihalesi yapılarak uygulama aşamasına getirildiği açıklanmıştır.

İzmir ulaşım ana planında tramvay

2006-2009 yıllarında araştırma ve etüdleri yapılarak 2009 yılında tamamlanan İzmir Ulaşım Ana Planı İzmir Kentiçi ulaşım sorunlarına stratejik önermelerde bulunmaktadır.

Ulaşım Ana Planı İzmir Kent İçi Ulaşımında toplu ulaşıma yönelik önermelerini dört alt sistem olarak tanımlamıştır.

•          Banliyö Demiryolu Ağı  (İZBAN)

•          Hafif Raylı Sistem Ağı (Metro)

•          Körfez Vapurları Ağı

•          Tramvay Ağı

Bu alt sistemlerden Hızlandırılmış Banliyö ağının, Aliağa-Cumaovası arasındaki bölümü tamamlanmış, işletmeye alınmıştır. Ulaşım ana planında Güney aksında Selçuk (Efes) ve Kuzey aksında Aliağa organize Sanayi Bölgesine kadar geliştirilmesine yönelik önermeler yer almaktadır. Ulaşım planı 2020 yılını hedef göstermektedir.

Hafif Raylı Sistem Ağı (metro) ise işletmede olan Bornova EÜ.-Hatay Üçyol aksına Bornova EÜ, Evka3 - Hatay Amerikan Koleji istasyonları ilavesiyle doğu-batı aksında işletmeye alınmıştır. Üçkuyular kesimine yönelik inşaatlar sürmektedir. Bornova merkez, -Halkapınar,Çamdibi,Altındağ,Otogar,-Üçyol, Şirinyer, Buca, DEÜ Kampüs,- Narlıdere,Güzelbahçe,Urla,İYTE Kampüsü HRS önerileri de kent planlarında yer almaktadır.

Körfez Vapurları ağında, ulaşım planının önerisi olan iskelelere dair bir gelişme henüz izlenememekte, yeni vapurların hizmete alınmasına yönelik çalışmaların olduğu ( yeni bir arabalı vapur ve yeni bir yolcu vapuru hizmete alınmıştır) basına yansımaktadır.

Tramvay sistemi

İzmir Ulaşım Ana Planında İzmir Tramvay işletmeciliği beş ayrı güzergah olarak önerilmekedir. Bu güzergahlar;

-Alsancak-Konak-Üçkuyular,

-Alaybey- Bostanlı-Atatürk Organize Sanayi Bölgesi,

-Buca merkez

-Bornova-Bayraklı

-Narlıdere-Güzelbahçe-Urla  hatlarıdır.

Bu hatlardan Alsancak-Konak-Üçkuyular hattı Kent Nazım İmar Planlarında da tanımlanmış, ihaleleri yapılmış yer teslim aşamasında olduğu açıklanmıştır.

İzmir ulaşım ana planında tramvay sistemine yönelik “Belediye otobüs hatlarının yoğun olarak kullanıldığı ve trafik problemlerinin yoğun yaşandığı güzergahlarda, belediye otobüslerinin yoğunluğu azaltılarak toplu ulaşımın yüksek kapasiteli, çevreyle uyumlu ve kirletici olmayan, trafik kazalarını en aza indirecek tramvay sistemleriyle sağlanması İzmir Ulaşım Ana Planı’nın önemli bir öngörüsüdür” tanımı yapılmıştır.

(Kentte bugünlerde uygulamaya konulan ve tartışmalara konu olan otobüs hatlarının azaltılması uygulamasını ulaşım ana planı tramvay sistemlerinin işletmeye alınması ve yeni iskeleler ve vapurların çoğaltılması koşuluyla önermektedir.)

Değerlendirme

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından uygulamaya başlanacağı açıklanan Tramvay Projeleri, kentin Ulaşım Ana Planının önerisi olan ve kent içi toplu ulaşım sisteminin raylı sistemlerle ve deniz ulaşımının entegrasyonu ile çözülmesi ana stratejisi kapsamında İzmir için önemli ve doğru bir projedir. Ancak bu doğru ve gerekli projenin uygulanması aşamasında seçilen güzergahlar ve geçtiği güzergahlardaki uygulama-tasarım kararlarında eksik ve sorunlu tercihler bulunmaktadır.

Eleştiriler

Alsancak-Konak-Üçkuyular tramvay hattının Alsancak Garı-Konak arasındaki bölümünün geçtiği Şair Eşref Bulvarında tramvay raylarının orta refüjde öngörülmesi, Montrö ve Lozan Meydan geçişleri, Cumhuriyet Meydanı geçişleri sorunlu görülmektedir.

İzmir kenti geçmişten devraldığı yeşil yoksulluğu sorununu aşmaya çalışırken tramvay gerekçesiyle refüjlerdeki ve tramvayın geçeceği güzergahlardaki ağaçların yok edilmesi bu anlamda çok büyük bir yanlış olacaktır. Tramvay izlerinin de mevcut trafik yolunda projelendirildiği taktirde kentin mevcut değerlerini yok etmeden yeni değerler kazanılması olanağı vardır.

Şair Eşref Bulvarı, Lozan ve Montrö Meydanları

(Eleştirilerimiz üzerine BŞB Şair Eşref Bulvarında rayları refüjden değil mevcut trafik yolundan geçirmeye karar verdiklerini projeyi bu anlamda revize ettiklerini açıklamışlardır. Bu çok doğru ve olumlu bir revizyondur)

Ancak Şehit Nevres Bulvarı - Cumhuriyet Meydanı - Şehit Fethi Bey Caddesi geçişinde halen sorunlu kararlar devam etmektedir. Özellikle Cumhuriyet Meydanı geçişinde mevcut trafik iki noktada kesilerek geçiş yapılabilecektir. Muhtemelen ışıklı 2 kavşak oluşmaktadır. Trafik güvenliği ve işletme sorunu bakımından dikkatle irdelenmesi zorunludur. (Proje ayrıntıları açıklanmalıdır)

Şehit Nevres Bulvarı, Cumhuriyet Meydanı, Şehit Fethi Bey Caddesi

Konak-Üçkuyular güzergahında ise tramvay Mustafa Kemal Sahil Bulvarı’nın kara tarafından geçecek şekilde projelendirilmiştir.

Bu güzergahta yapılar ile deniz arasında kalan kesimde zaten 2x3 izli bir trafik yoluyla kıyıya erişimi oldukça zorlaştıran mevcut durum varken, tramvay yolunun da buraya alınmasıyla kıyı ile insan ilişkisi daha da kesilecek, bir başka ifadeyle insanların kıyıya erişimi daha sorunlu hale gelecektir.

Yaşlı, engelli, çocuk vb. kullanıcıların, tramvay yolu, taşıt yolu, refüj, tekrar taşıt yolunu geçerek kıyıya erişmesi çok zor hale gelecektir. Halihazır kullanımda farklı kullanıcı kesimler kıyıya trafik ışıklarında ancak iki fazda geçebilirken bu projeyle geçiş çoğunlukla üç faza çıkacak bir anlamda kıyıya erişime engel olacaktır. Bu karar, pasaport kesimi gibi bazı uygulama alanlarında noktasal tasarım ve uygulama sorunları izleniyor olsa da Büyükşehir Belediyesi tarafından doğru bir politika olarak yürütülmekte olan kıyının ve körfezin etkin kullanımına yönelik tasarım duyarlılığı ile de çelişmektedir.

“Üçkuyular – Konak sahil şeridi” mevcut haliyle 6 izli yoğun bir trafik yolu ile zaten yayaların kıyı kullanımını çok zor hale getirmiştir. Yol ile deniz arasında çok dar bir yaya kullanım alanı kalmıştır. Yeşil dokuya sadece 2-3 metrelik bir şerit ayırabilmiştir. Bu bölgede yaşayanlar ancak yol ile apartmanlar arasında kalan (yer yer nispeten geniş alanların oluşturabildiği) ve yıllar içinde az da olsa yeşil dokuya sahip olabilmiş alanlarda nefes alabilir durumdadır. Sahil şeridinde yol ile apartmanlar arasındaki bu bölümden tramvay geçirilmesi buradaki son sosyal ve yeşil alanların yok edilmesi demektir.

Önerimiz Konak – Üçkuyular arasında tramvayın mevcut yapıların deniz tarafı yerine Mithatpaşa Caddesi’nden geçmesi, böylece hem tramvaya erişimin, hem de kıyıya erişimin daha kolay olmasının sağlanabilmesidir.

İzmir Ulaşım Ana Planının önemli stratejilerinde biri de, yol kenarı otoparklarını ortadan kaldırmak, bu talebi kapalı otoparklarda çözmek önerisidir. Bu öneri uygulandığında Tramvayın Mithatpaşa Caddesinden geçişiyle ilgili olası sorunlar da tamamen giderilmiş olacaktır.

Bu bağlamda da insanların tramvaya erişimi kolaylığı nedeniyle Mithatpaşa Caddesi geçişi daha rasyonel bir karar olacaktır.

Özellikle yoğun yapılaşmanın olduğu Avrupa’nın çoğu tarihi kentinde (Viyana-Prag-Amsterdam vb.) tramvaylar için mevcut şehir içi trafik yollarının olanakları kullanılmakta, kentlilerde bir trafik kültürü de oluşmaktadır.

(Viyana – Prag – Zürih – Amsterdam Kentlerinde Tramvay Uygulamaları)

İzmir’de de benzer uygulamalarla kent içi ulaşımda önceliğin toplu ulaşım araçlarında olduğu bilinci benimsetilmelidir.

Buca merkez tramvay hattı, Bornova – Bayraklı tramvay hattı ve Narlıdere Güzelbahçe tramvay hattına yönelik ayrıntılı bilgi olmadığından değerlendirme yapılamamaktadır.

Alaybey – Bostanlı – Atatürk Organize Sanayi Bölgesi tramvay hattına yönelik olarak da yukarıda özetle tanımlamaya çalıştığımız ilkesel kararların gözetilmesi, ayrıntılar üzerinde bilgi paylaşımının çoğaltılması beklentimizdir.