'İptal Kararı' Umarsız Bir Son mu, Yoksa Yeni Bir Başlangıç mı?

Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri (Sulukule) Yenileme Alanı ile ilgili olarak Şubat 2008’de açılan dava en sonunda sonuçlandı. İstanbul 4. İdare Mahkemesi, “Avan projelerin kamu yararına uygun olmadığı gerekçesi” ile iptaline karar verdi. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından yapılan basın açıklamasında kararın “emsal” oluşturmasına ve Türkiye’de bir ilk oluşuna özellikle vurgu yapılmıştı. Ne var ki mevcut durum da en az süreç kadar karışık…

Kamuoyunda “Sulukule” olarak bilinen Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri’nin kaderi aslında planlama çalışmaları anlamında Eylül 2002 senesinde İBB’nin “Kentsel Tasarım Programı”na dahil edilmesi ile değişti. Bundan 3 sene sonra, 16 Haziran 2005 tarihinde 5366 no.lu “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun”un kabul edilmesi ve Kasım 2005’te Sulukule’nin bu kanun kapsamında “Yenileme Alanı” olarak ilan edilmesi ile süreç hızlandı. Nisan 2006’da ise “Sulukule Yenileme Alanı”nın Bakanlar Kurulunca kabul edilmesi süreci resmen başlattı.

Yenileme Alanı ilanından bir ay sonra kurulan “Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği” ve Derneğin kurulmasından yaklaşık bir sene sonra konuya duyarlı kişilerden oluşan “Sulukule Platformu”, 24 Mart - 11 Mayıs 2007 tarihleri arasında, yıkımlara 40 gün kaldığı söylentisi üzerine Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği” ile birlikte “40 Gün 40 Gece” adı altında bir dizi etkinlik düzenlendi.

40 Gün 40 Gece Sulukule etkinliklerinin ardından başlayan yıkımlar, davalar, üç defa yazılan bilirkişi raporları, Sulukule sakinlerinin Taşoluk’ta hak sahibi olma, Taşoluk'tan Karagümrük ve Tarihi Yarımada'da yer alan diğer mahallelere geri dönme süreçleri ve alternatif plan çalışmaları ile birlikte mahallede başlayan ve hatta neredeyse tamamlanan inşaatlar…

Söz konusu davalar arasında Şubat 2008 yılında Sulukule Yenileme Avan projesi ile ilgili olarak yürütmeyi durdurma ve iptal talebi ile TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Şehir Plancıları Odası ile Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği tarafından açılan dava, 26 Nisan 2012 tarihinde 4. İdare Mahkemesi’nin “Avan projelerin kamu yararına uygun olmadığı gerekçesi” ile iptali ile sonuçlandı, karar 11 Haziran 2012 tarihinde TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’ne tebliğ edildi.

Sulukule’de yıkılan evlerin yerine TOKİ ihalesiyle Özkar İnşaat’ın yaptığı ‘Osmanlı evleri’ neredeyse bitti. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir'in açıklamaları üzerine Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği avukatı Hilal Küey ve TMMOB Mimarlar Odası ihtar çektiler. Bugün (26 Haziran 2012) yine de “yeni Sulukule sakinleri”nin yerleşeceği konutlar için kura çekimi yapıldı. Bununla birlikte Taşoluk’ta hak sahibi olan gerçek Sulukule sakinleri ise uzun zaman önce başta Karagümrük olmak üzere Tarihi Yarımada’da yer alan mahallelere kendi imkanları ölçüsünde yerleştiler.