Çingene Olmak Her Yerde Zor

Çingene haberleri bugüne kadar daha çok Türkiye’deki ayrımcılıklar ve hak ihlalleri üzerineydi. Geçen hafta Fransa ve İtalya da Türkiye’den aşağı kalır yanları olmadığını gösterdi. Sulukule’de yaşananlar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşınırken Fransa, Avrupa Birliği yasalarını ihlal ederek ülkedeki Çingeneleri sınır dışı ediyor.

Amasya’daki Çingenelerin kent merkezine girişinin yasaklanması haberi geçen hafta medyada yer buldu kendine. 85 yaşındaki çingene kökenli Dursun Elitaş’ın söyledikleri hiç de yenilir yutulur cinsten değildi. Toplama kampına benzeyen bir yerde susuz, kanalizasyonsuz ve elektriksiz yaşadıklarını söylüyordu. Okul da yoktu, çocuklarını okula gönderemiyor, bu yüzden bir de cezalara maruz kalıyorlardı. Amasya’daki çingenelerin yaşadıkları Türkiye için bir ilk değil. Son dönemde Roman açılımıyla Çingeneler ve toplumun geri kalanı arasındaki bağları kuvvetlendirme çabaları Çingenelere halkın saldırdığı Selendi, Amasya gibi örneklerle sekteye uğruyor. Çingenelerin farklı yaşam tarzlarının ya da üstlerine yapışan sıfatların güçlü bağların kurulmasına engel olduğunu söyleyebiliriz.

Üstelik bu engeller sırf Türkiye’de değil Avrupa’da da var. Gerçi Avrupa Birliği ülkelerinde serbest dolaşım hakları olmasına karşın Fransa’daki yaklaşık 100 çingenenin bir suç örgütü gibi yaka paça uçaklara bindirilip Romanya’ya gönderilmesi genelde Sarkozy’nin sık sık kullandığı yabancı düşmanlığı üzerinden popülaritesini arttırma çabaları olarak görüldü. Ancak bu olay bir defaya mahsus gibi görünmüyor. Ay sonuna kadar 700 Çingenenin daha sınır dışı edilmesi planlanıyor. Geçen on yılda da binlerce çingene Romanya ve Bulgaristan’a geri gönderilmiş, ülkedeki Çingene kampları defalarca yakılmıştı. Bu kez işin farklı boyutu çingeneleri sınır dışı etme operasyonununun resmileşmiş olması. İş resmileşince ülkelerinde Çingene istemeyen diğer politikacılar da cesaret bulabiliyor.

İtalya İçişleri Bakanı Roberto Maroni de “kabul edilemez” koşullarda yaşayan Çingeneleri sınır dışı etmek için Avrupa Birliği’nden onay isteyeceklerini açıkladı. Sarkozy böyle bir onay alma gereği duymamıştı, onun bahanesi hazırdı; yabancıların ülkede geçici kalış süresi olan üç ayın dolması! Bu süre sonunda ülkede yaşayanların kendilerine bakabildiklerini kanıtlamaları gerekiyor. Oysa Çingeneler, diğerleri için kabul edilemez de olsa Fransa’daki koşullarından memnun. Romanya’dakinden çok daha az çalışıp çok daha fazla kazandıklarını ve eninde sonunda yine Fransa’ya döneceklerini söylüyorlar. Üstelik tüm Fransa’nın da kendilerine karşı olduğunu söyleyemeyiz. Çingenelere yapılanlar yüzünden Ulusal Liyakat Madalyası’nı reddeden Rahip Arthur Hervet Tanrı’dan Sarkozy’nin kalp krizi geçirmesini dilediğini söylüyordu.

Avrupa’da bunlar yaşanırken Türkiye’den de Sulukule’deki kentsel dönüşüm projesinde insan hakları ihlali, etkin bir merciye başvurma hakkı tanınmaması, etkin ve kültürel ayrımcılık ve mülkiyet hakkı ihlallerini gerekçe göstererek AİHM’e (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) dava için inceleme talebinde bulunuldu. Başvuru kabul edildi, şimdi Sulukuleliler davayı bekliyor.