"Bambaşka Kentler için Bir İmkan ve Bir Umut"

Yaşar Adnan Adanalı (Stuttgart Üniversitesi, Uluslararası Şehircilik Enstitüsü)

Gezi mücadelesine baktığımızda şunu görüyoruz; kentsel müdahalelerin bu kadar fazla ve o kentte yaşayanları yok sayarak yapılması bu süreci başlattı. Gezi Parkı’nda ağaçların kesilmesine karşı koyan insanların başlattığı mücadelenin daha sonra dallanıp budaklandığını, büyüdüğünü görüyoruz. Kent hakkı dediğimiz şey de “Başka bir kent mümkün mü?” sorusunu sorabilmek aslında. İlk önce belki çok mütevazi olarak nitelendirebileceğimiz “park park olarak kalsın” gibi taleplerimizin bugün “kendimizle, kentimizle, yaşadığımız mekanlarla ilgili kararları birlikte ve dayanışma içerisinde almak istiyoruz” denilen bir sürece evrildiğini görüyoruz. Gerçekten Gezi Parkı’nda mücadelenin başladığı zamandan polis boşaltana kadar geçen süre içerisinde mücadelenin gerçek anlamda bir kent hakkı mücadelesine evrilişine tanık olduk. Bu mücadele, bu kent hakkı içerisinde bahsettiğimiz arayış da Gezi Parkı’ndan çıkarıldıktan sonra bitmedi. Başka park arayışları, kent hakkı arayışları üzerine insanların Gezi Parkı’nda başlayan mücadeleyi diğer parklara taşıması… Bu örnekler çerçevesinden bakınca gerçekten kent hakkını tanımlayabileceğimiz bir mücadelenin içinde olduğumuzu söyleyebiliriz.

Kamu, kamusal mekân ve kamusallık gibi kavramları ele aldığımızda ilk olarak aklımıza iktidarın alanı, kamu otoritesinin kontrolünde olan, onun üretiminde ve onun regülasyonunda bulunan bir alandan bahsetmiş oluyoruz. Bir de kamuoyunu oluşturan toplumun mekânda ifade bulduğu bir alandan bahsediyoruz. Bu kavramlar bir arada okunabildiği gibi aslında karşılıklı da olabilir. Bunun en görünür örneği de Taksim Meydanı’ndaki anıttır. Anıt kendisi zaten bir kamu otoritesini temsil eden, devletin simgesel bir alanı. Bayramlarda kamu kurumlarının çelenklerinin bırakıldığı bir seremoni alanı örneğin…  Ama aynı zamanda da 1 Mayıs’larda bu son Gezi döneminde de gördüğümüz tüm siyasi oluşumların flamalarını, sloganlarını, mesajlarını astıkları ve anıtı yeniden anlamlandırma çabasına giriştikleri bir alan. Bir mekânın hem iktidar alanına hem de o iktidar alanını ele geçirmeye çalışan çok farklı seslerin ve politikaların mücadele ve temsiliyet alanına dönüşmesi söz konusu. Gezi Parkı’nda ise kamusal bir mekândan bahsediyoruz.  Hikâyeye sondan başlarsak şu anda iktidar tarafından çevrelenmiş Gezi Parkı kamuoyundan arındırıldı. Tamamen iktidarın ve polisinin kontrolündeki devlet için “ideal” bir kamu mekânına dönüştü. Biz Gezi Parkı’nda başlayan ve devam eden süreç içerisinde gerçek anlamda bir kamusallık olduğunu ve bu kamusallığın aynı zamanda siyaseti de şekillendirebileceğini gördük.

Maçka Parkı Forumundan 

Gezi’de kentsel mekândan çıkan, bunun ötesine geçen ama yine de bu kentsel mekânı odağında tutan bir hareket vardı. Bu çok önemli… Şimdi bu park forumlarında devam ediyor. Bahsettiğim bu “başka bir kent mümkün mü” arayışının vücut bulmuş halini yaşıyoruz forumlarda.  Gezi’deki bu şiddet ve sıkıştırma halinin patlaması ve sonrasında yaşananlar, aslında oradaki politikanın kendisinin, mekanı sadece savunmanın ötesinde, ne kadar önemli olduğunun bir göstergesi. Yani başka parklarda başka kamusallıklarla bir birlikteliğin kurulması Gezi’deki siyasetin önemini ortaya koyuyor. Mesele başında da söylendiği gibi sadece 3-5 ağaç değil. Evet, bu çok önemli; ama onun ötesindeki meselelerin mekanda yeniden kamusallaşması aslında bizim belki de ilk defa tecrübe ettiğimiz bir şey… Belki de gerçekten ilk defa doğrudan ya da katılımcı demokrasi deneyimini yaşayarak görüyoruz. Bu da bambaşka kentler kurmak için bir imkan ve bir umut…