12 Bin Yıllık Tarih, 80 Yıl Daha Kazılacak

Bir köylü tarafından bulunan oymalı bir taş insanlık tarihinin yeniden yazılmasını sağlayan kazıları başlattı. Mitolojiye göre, Adem ile Havva'nın cennetten kovulduktan sonra buluştukları Göbeklitepe'de dünyanın ilk tapınağı günümüzden tam 12 bin yıl önce Cilalı Taş Devri'nde kurulmuş. Sabah'tan Ali Balcı'nın haberine göre, insanlık tarihinin yeniden yazılmasını sağlayacak bilgileri barındıran Göbeklitepe, dünyanın en büyük arkeolojik keşfi olarak kabul ediliyor. Kazıların 80 yıl daha sürmesi bekleniyor. Göbeklitepe'nin bulunma hikâyesi aslında 1963'lere kadar gidiyor. Ancak o tarihlerdeki yüzeysel çalışmalardan çıkan sonuçlarla değeri anlaşılamadı.

Tarih yeniden yazılacak

İnsanlık tarihini değiştirecek çok önemli bulguları barındıran Göbeklitepe'nin gerçek anlamda önemi ise Şanlıurfa Örencik köyünden Şavak Yıldız'ın, tarlasını sürerken bulduğu oymalı taşı müzeye götürmesiyle ortaya çıktı. Tarlasından çıkan taşı, tarihi değeri olabileceği şüphesiyle müzeye götüren Yıldız, dünyadaki arkeolojik bilgileri yerle bir eden 12 bin yıllık Göbeklitepe Tapınağı'nın ortaya çıkarılmasını sağlamış oldu. 2007'den itibaren Klaus Schmidt başkanlığında yürütülen 5 bin metrekarelik alanda yapılan çalışmalarda, 20 adet tapınma amaçlı alan keşfedilirken, bunlardan şimdiye kadar 6 tanesi gün yüzüne çıkarıldı. Göbeklitepe, Harran Ovası'na hakim konumuyla bugüne kadar çok az bölümü kazılmış olmasına rağmen avcı-toplayıcı yaşam biçiminden dini mekanların biçimlenmesi, tapınak mimarisinin ve sanatın doğuşu, tarım ve hayvancılığa geçiş sürecini anlamamıza katkılar sağlayan benzersiz bir tarih öncesi yerleşimi özelliği taşıyor.

Piramitlerden 7 bin 500 yıl önce

Dünyanın en eski ve büyük tapınağı olan Göbeklitepe, dünyanın en ünlü tapınakları olan Mısır Piramitleri'nden 7 bin 500 yıl ve İngiltere'deki Stonehenge'den 8 bin yıl önce inşa edilmesiyle değerini ortaya koyuyor. Kazılarla birlikte, yerleşik hayata geçişle ilgili bilinen tüm bilgileri alt üst eden buluntular ortaya çıktı. Dünyada kabul gören arkeolojik görüşe göre insanoğlunun avcı ve toplayıcı yaşam biçiminden yerleşik hayata geçmesindeki en önemli faktörler açlık korkusu ve korunma içgüdüsü olarak gösterilirken, Göbeklitepe buluntuları ile yerleşik yaşama geçişte dinsel inanışların da etkisinin olabileceği ispatlanmış oldu. İnsanlığın doğduğu yer olarak gösterilen Göbeklitepe, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne de alındı. Göbeklitepe, Standford Üniversitesi başta olmak üzere birçok yabancı üniversite tarafından da son yılların "en büyük arkeolojik keşfi" olarak gösteriliyor. Şanlıurfa Müze Müdürü Müslüm Ercan, "Jeoradar taramalarla 24 tane tapınak tespit edildi. Şu anda sekizinci tapınağın kazısı gerçekleştiriliyor. Arkeolojik kazı 70-80 yıl devam edecek diyebiliriz" dedi.